Sunuş(Alış) Yoluyla Öğretim Stratejisi

Bu stratejik yaklaşım; kavram, bilgi aktarımı, genelleme ve ilkelerin öğretmen tarafından düzenlenip, sıralanmasını ve öğrencinin bu bilgileri almaya hazır hale getirilmesini amaçlar. Sunuş yoluyla öğretim stratejisinde öğretmenin sorumluluğu; öğrencileri organize bir hale getirme ve yapılandırma, gereken materyalleri belirleme ve son olarakta genelden özele (tümdengelim) doğru örgütlenmiş bir biçimde konuyu öğrenciye aktarmadır. Sunuş yoluyla öğretim stratejinde öğrenci alış yoluyla öğrenirken, öğretmen sunuş yoluyla öğrenim kazandırmayı hedefler. Yani sunumu yapan öğretmen aktif, öğrenci ise pasif konumdadır. Bu yüzden öğretmenler öğrenciyi aktifleştirecek etkinlikler oluşturmalıdır.

Alış yoluyla öğretim stratejisi ezberi değil çok anlamlı öğrenme biçimini hedefler. Bu hedefe ulaşabilmek için düz anlatımın dışına çıkmak gerekir. Bu strateji özellikle soyut kavram ve konuların anlaşılması için kullanılmaktadır. Çok anlamlı öğrenimin oluşabilmesi için öğrenci önbilgileri ve konular ya da kavramlar arasında bağ oluşturmak önemlidir.

Sunuş Yoluyla Öğretim Stratejisinin Başlıca Özellikleri: 

  •    Öğretmen öğrenci arasında etkin ve yoğun bir iletişim vardır.
  •    Örneklendirmeler kullanmak konuların anlaşılması için önem arz etmektedir.
  •    Öğretmen konuyu genelden özele doğru sistematik bir şekilde ve sıralı anlatmalıdır.
  •    İlk olarak kavram, daha sonra ise ilke ve genellemeler verilmeli, bu bilgiler örneklendirmelerle desteklenmelidir.
  •    Öğretmeni öğrenimin merkezinde kabul eden bir stratejidir.

 

 

Sunuş Yoluyla Öğretim Stratejisinin Aşamaları:

1.    Öğretmenin ön hazırlığı;

·     Hedeflenen kazanımların belirlenmesi

·     İçeriğin bu kazanımlar doğrultusunda düzenlenmesi

·     İçeriğin kavranmasına ilişkin örneklerin seçilmesi

2.    Öğretmenin dersin başlangıcında ön düzenleyiciler kullanılarak öğrenciyi öğrenime hazırlaması;

·     İlk olarak öğrencinin dikkatinin konuya çekilmesi gerekir.

·     Konuya dair anahtar kelimeler ve ana düşünceler arasında ki ilişki yüzeysel olarak ifade edilir.

·     Öğrencinin ön bilgisi yeni konuyla bağdaştırılır.

3.    Konunun genelden özele (tümdengelim) olacak şekilde öğrenciye aktarılması,

·     Bilgiyi hiyerarşik bir şekilde vermek.

·     Benzerliklere ve farklılıklara dikkat çekmek.

4. Bilişsel yapıyı güçlendirmek

·     Kavramları farklı tanımlar ve düşüncelerle açıklamak.

·     Öğrencilerden konuyla ilgili örnek talep etmek.

·     Öğrencilerin örnek vermesini sağlayarak konunun kalıcılığının ve transferinin sağlaması.

5. Dersin son aşamasında öğrenimi hedeflenen konunun özetlenmesi.

 

Örgütleyici bilgiler; öğrencinin kendi bilgileri ve konunun içeriği arasında bağ kurmasını sağlar. Dersin genel olarak yapısını öğrenciye göstermeyi hedefleyen örgütleyiciler, bu sayede çok anlamlı öğrenmeyi kolaylaştırır. Örgütleyicilerin dersin ya da konunun ilk aşamasında verilmesi doğrudur bunlar; özet, şekil ya da şema olabilirler. Burada amaçlanan başlangıç aşamasında öğrencinin ilgisini çekmek ve varılacak noktalardan haberdar etmektir. Düzenleyiciler öğrenilmesi hedeflenen konunun bütününün ve kavramlarının arasında ki ilişkiyi göstermede önemli yer tutarlar. Eğer öğrenciler tarafından hazırlanırsa (şema, kavram haritası vs.) öğrencinin pasif durumunu aktive ettiği için akılda kalıcılığı arttırır. Örgütleyiciler bilgiyi soyut halden somut hale geçirir ve anlamlı öğrenmenin önünü açar.

Sunuş Yoluyla Öğretim Stratejisinde Öğretmenin Görevleri;

  •    Dersin planlamasını yapmak.
  •    Bilgileri öğrencilerin en iyi öğrenebileceği şekilde organize etmek, düzenlemek ve hiyerarşik bir sıralama benimsemek.
  •    Dersin kavranması için gerekli yöntemi belirlemek.
  •    Konuyu genelden özele doğru (tümdengelim) öğrenciye aktarmak.

Sunuş Yoluyla Öğretim Stratejisinin Kullanıldığı Yerler

  •   Bu strateji genellikle öğrencilerin öğrenilmesi hedeflenen konuyla ilgili yeterli ön bilgisinin olmadığı durumlarda,
  •   Derse başlangıç aşamasında,
  •   Soyut kavramlara sahip konuların örneklerle somutlaştırılmasının gerektiği durumlarda,
  •   Kavram, ilke ve genellemelerin açıklanmasında,
  •   Mevcut öğrenci sayısının çok ancak zamanın az olduğu durumlarda,
  •   En düşük maliyetli öğrenim stratejisinin kullanılması gerektiği durumlarda,
  •   Karmaşık ve zor konuların öğreniminin hedeflendiği durumlarda kullanılır.

 

Sunum yoluyla öğrenim stratejisinin etkin bir şekilde uygulanabilmesi için öğrencilerin soyut düşünme yetisine sahip olmaları gerekmektedir ve öğrenciler bu yetiyi ortalama olarak ilköğretim beşinci sınıfta kazanırlar.

Sunum Yoluyla Öğretim Stratejisinin Artıları

  •   Kısa süre içerisinde çok bilgi aktarımı sağlar.
  •   Öğretmenler için hem ekonomik hem de kolay bir stratejidir.
  •   Anlamlı öğrenmeyi hedefler ve sağlar.
  •   Öğrencilerin ön bilgilerinin yetersiz olduğu durumlarda etkili bir stratejidir.
  •   Açıklamanın gerekli olduğu hemen hemen her konuda kullanıma elverişlidir.
  •   İlke ve kavramlarla ilgili açıklamalar içerdiğinden dolayı öğrencinin yanlış anlamasının önüne geçer.
  •   En etkili olduğu zaman dersin başlangıç bölümüdür.
  •   Öğrencilerin konunun kavramları arasında ki karmaşık ilişkileri anlamasını kolaylaştırır.

 

Sunum Yoluyla Öğretim Stratejisinin Eksileri

  •    Öğrenci pasif durumda olduğu için öğretmen öğrencinin konuyu anlayıp anlamadığından emin olamaz.
  •    Öğrencinin ezber odaklı öğrenmesine sebep olabilir.
  •    Öğretmen merkezli bir strateji olduğu için öğrenci motivasyonunu erken kaybedebilir ya da kolay sıkılabilir.
  •    Öğrenci pasif olduğu için öğrenimlerin kalıcılığı ve uygulanabilirliği düşüktür.
  •    Bilişsel alanın içerisinde yer alan üst düzey kazanımlarının öğreniminde kullanılmaz.
  •    Öğrencinin daha aktif rol alabilmesi için öğrenci-öğretmen etkileşimini arttıracak iletişim ortamının sağlanması gerekir.
  •    Örneklendirmelerin sınırlı ya da yetersiz olması öğrenim kalitesini bozar ve etkin bir kazanım sağlanamaz.

 

Buluş(Keşfetme) Yoluyla Öğretim Stratejisi

Öğrencilerin aktif olarak rol aldıkları bir öğretim stratejisidir, buluş yoluyla öğretim; kavram, genelleme ve ilkelerin öğrenciye ulaşmasını hedefler. Bu stratejiyi Bruner öne sürmüştür, ona göre; öğrenci bağımsız ve girişken olmalı bu nedenle de öğrenim öğrenci odaklı olmalıdır ve öğrencinin aktif rol alması gerekmektedir. Bruner bu öğrenim stratejisini şöyle açıklar; öğrencinin bilgiyi keşfetmesi gerekir.

Öğrenmeler bu strateji de daha kalıcıdır, çünkü öğrenciler bilgiyi kendileri keşfederler. Eğer bilgi eksikliği varsa bu öğrenim stratejisi kullanılmamalıdır çünkü keşfetme yoluyla öğretim kavrama düzeyinde etkili bir stratejidir. Buluş yoluyla öğretim stratejisinde öğretmenin başlıca sorumluluğu daha öncesinde yapılan bir hazırlıkla gerekli örnekleri belirlemektir. Belirlenen örneklerin çokluğu ve zıt örneklerin varlığı bu strateji için önemlidir çünkü öğretmen bu strateji süresince örneklendirmeler dışında direk bilgi vermez; öğrenciyi ipuçlarıyla yönlendirir ve sonuca ulaşmasını hedefler. Ancak buluş yoluyla öğretim de süreç uzun sürebilir hatta belirlenen hedefe (öğrencinin keşfetmesine) varış gerçekleşmeyebilir. Bu stratejiyi kullanacak olan öğretmenin gerekli sabrı göstermesi önemlidir çünkü sürecin işleyişi zaman almaktadır. Sunuş yoluyla öğretimin aksine bu stratejide özelden genele (tümevarım) bir yöntem izlenir. Keşfetme yoluyla öğretim de temel yaklaşımlar; açık oturum, soru-cevap, büyük ya da küçük grup tartışmalarıdır. Bu sayede öğrenciler kendine güvenen, özgün bir benlik sahibi ve bağımsız bireyler olabilirler.      

Buluş yoluyla öğretim stratejisi yaklaşımları;

Yapılandırılmamış Yaklaşım: Bu yaklaşım öğrencinin kendi başına çalışmayı başlatmasını ve bu çalışmayı yönlendirmesini hedefler. Öğrenci bir konu ile ilgili problemlerin çözümünü doğal bir ortamda kendi başına keşfeder. Yapılandırılmamış yaklaşım özellikle okul öncesi dönemde kullanılır.

Yapılandırılmış Yaklaşım: Öğrencinin hedefini öğretmen belirler ve ulaşması beklenen hedef için öğreniciye ipuçları ve yönergeler verir.

 

Buluş Yoluyla Öğretim Stratejisinin Plan Aşaması

  •    Öğrencinin kazanması beklenen hedefler belirlenir,
  •    Öğrenilmesi hedeflenen konu ile ilgili somut örnekler ve zıt örnekler belirlenir
  •    Örnekler, öğrenciyi meraklandıracak ve motivasyonunu kaybetmesini engelleyecek şekilde sıralanır (genellikle basitten karmaşığa).
  •    Bu strateji uzun sürelere yayılabileceği için zaman ayarlamasının hesaplanması gerekir.

Buluş Yoluyla Öğretim Stratejisini Kullanan Öğretmenin Görevleri

  •    Öğretmenin, öğrencileri çözüm bekleyen problemlerle karşı karşıya getirmesi gerekir.
  •    Öğretmenin dersten önce iyi bir planlama yapmış olması gerekmektedir.
  •    Öğretmen bilgiyi doğrudan öğrenciye vermek yerine öğrencilerin bilgiyi kendi kendine keşfedebileceği bir ortam oluşturmalıdır.
  •    Öğretmen etkili geri dönüşler alabilmeli, öğrencileri dikkatini konu üzerinde yoğunlaştırabilmeli ve konuyla ilgili etkin örnekler hazırlamış olmalıdır. Öğrencinin merkezli bir öğrenim yolu izlemeli alıştırmalarla ve örneklendirmelerle öğrencinin katılımını sağlamalıdır.
  •    Öğretmen öğrenciye direk bilgi vermeyi değil bilgiyi bulması için rehberlik etmeyi amaçlamalıdır.

Buluş Yoluyla Öğretim Stratejisini Uygulama:

  •    Öğretmenin tarafından örneklerin sunulması,
  •    Örneği alan öğrencilerin örneği tanımlamaya çalışması,
  •    Öğretmen tarafından ek örneklerin ve zıt örneklerin sunulması
  •    Öğrencilerin ek örnekleri ve zıt örnekleri tanımlaması ve de bu örnekleri karşılaştırması,
  •    Öğrencilerin örnekler ve zıt örnekler arasında yaptığı karşılaştırma sonrası örnekler arasında sınıflandırma yapması (Örneğin; bu örnektir bu zıt örnektir.)
  •    Öğrencilerin konuyu kavraması ve yeni örneklerin öğrenciler tarafından verilmesi.

Buluş Yoluyla Öğretim Stratejisinin Temel Özellikleri

  •    Öğrencilerin ulaşması beklenen hedefler ve kazanımlar ders başında belirtilmemelidir.
  •    Öğretmen derse başlangıç yaparken öğrencinin merak duygusunu uyandırmayı hedeflemelidir. Bunun için en etkili yöntem ise konuyla ilgili bir problemle derse başlamaktır.
  •    Buluş yoluyla öğretim stratejisinde tümevarım yöntemi kullanılır. Öğretmen öğrencilerin özelden genele ulaşması için yol göstermeli ve ipuçları vermelidir.
  •    Öğrenciyi amaçlanan sonuca götürmek için yapılan yönlendirmelerde sorulardan yardım alınabilir. Soruların açık uçlu olmasına ve öğrenciden alınan cevapların tek kelimelik cevaplar değil yorum katılmış cevaplar olmasına dikkat edilmelidir.
  •    Konular öğrenciye basitten karmaşığa ve somuttan soyuta doğru aktarılmalı anlatım bir hiyerarşiye sahip olmalıdır.
  •    Öğretmen verdiği örnek ve zıt örneklerle öğrencilerin örnek olan ve olmayan arasında ki farkı anlayıp yorumlayabilmesini amaçlamalıdır. Soyut kavramların daha net anlaşılması için de örneklendirmelerden yararlanılmalıdır.
  •    Öğrencinin doğru cevabı bulması sabırla beklenmelidir, bu strateji uzun sürmektedir.
  •    Bu strateji Matematik ve Fen bilimleri ya da yabancı dil derslerinde etkili olan bir öğrenim stratejisidir.

 

Buluş Yoluyla Öğretim Stratejisinin Artıları ve Eksileri

Öğrenciler keşif yoluyla buldukları bilgileri daha önemli kabul etmektedirler. Ayrıca öğrenci bu strateji boyunca aktif olarak öğrenimde rol aldığı içinde edinilen bilgilerin kalıcılığı artmaktadır. Ancak diğer stratejik yollarla kıyaslandığında onlardan daha iyi olduğunu gösteren kesin bilimsel veriler yoktur. Yine de bu yöntem öğrencinin kendi başına problem çözme yetisini geliştirdiği ve öğrenciyi araştırma yapmaya teşvik ettiği için uygun koşullarda tercih edilmektedir. Buluş yoluyla öğretim stratejisinin en büyük eksisi öğrenim sürecinin çok uzun sürmesi ve stratejiyi yönetecek kişilerin bu yöntemde etkin kişiler olmasının gerekmesidir. Ayrıca bu stratejide fazla araç gereç kullanımı gerekir dolayısıyla yüksek ücret gereksinimi doğar. Bu strateji her konu için uygun değildir o yüzden ne zaman ya da hangi konularda kullanılacağına özenle karar verilmelidir.

 

Araştırma-İnceleme Yoluyla Öğretim Stratejisi

Araştırma yoluyla öğretim stratejisi John Dewey tarafından öne sürülmüş ve geliştirilmiştir. Dewey, geleneksel okul ve geleneksel öğretim yöntemlerini eleştirmiş, okulun hayata hazırlamak yerine hayatın kendisi olması gerektiğini savunmuştur. Bu yüzden öğrencilere hazır bilgi vermenin doğru olmadığını bunun yerine öğrencileri problemlerle karşı karşıya bırakmanın ve çözümü kendilerinin bulmalarını sağlamanın daha iyi bir yöntem olduğunu savunmuştur. John Dewey’e göre okul; öğrenciye bilgi veren bir yer değil, hayatında yolunu bulabilmesi için onu düşünmeye alıştıran ve teşvik eden bir yer olmalıdır. Araştırma ve inceleme yoluyla öğretim stratejisi kısaca, öğrencinin gerek sınıf içinde gerekse sınıf dışında gerçekleştirdiği problem çözme sürecidir. Bu strateji öğrenciler tarafından araştırma ve incelemelerin yapılmasını ve öğrenimin bu şekilde gerçekleşmesini hedefler. Öğrenciye bir problem karşısında birçok çözüm bulabilme yetisi kazandırmayı amaçlar. Öğrencinin gerçek problemlerle karşı karşıya gelmesi ve bu problemlere çözüm üretmeye çalışması gerekmektedir. Bu strateji de merkez öğrencidir, öğretmenin görevi ise öğrencinin izlediği bu aşamalar da onu düşünmeye teşvik etmek, yönlendirmek ve rehberlik etmektir. Öğrenci bir konuyla ilgili sonuca varmış olsa da temel de önemli olan bir problem karşısında izleyeceği aşamaları ve yolu öğrenmiş olmasıdır. Araştırma ve inceleme yoluyla öğretim stratejisinin bir öğrenciye en büyük katkısı hayatı boyunca karşısına çıkacak problemleri çözme yetisi kazandırmasıdır.

Araştırma-İnceleme Yoluyla Öğretim Stratejisinin Genel Özellikleri:

  •    Öğrenci öğrenim sürecinde aktif rol alır.
  •    En etkin olduğu alanlar; sentez, uygulama, değerlendirme başmakları ve analizdir.
  •    Öğrenciler araştırmalarını bilimsel çalışma yöntemleri ile gerçekleştirirler.
  •    Hem tümevarım hem de tümdengelim kullanılır.
  •    Öğretmenin temel sorumluluğu; araştırma süresince öğrenciyi yönlendirmek ve rehberlik etmektir.
  •    Öğrenciler araştırmalar yaparak bilgi ve veri toplar, hipotezler geliştirir, elde edilen verileri analiz ederek problemi çözerler.
  •    Sınıf içinde ve sınıf dışında uygulanır.

 

Araştırma-inceleme yoluyla öğretim stratejisi genellikle öğrenciye uygulama kazandırılması gereken durumlarda kullanılmaktadır. Bu stratejinin en temel etkinliği problem çözmektir ve bir problemi çözmek için izlenmesi gereken aşamalar şunlardır;

  •    Problemin farkına varmak ve problemi belirlenmek,
  •    Problemi tanımlamak,
  •    Problemle ilgili araştırmalar yaparak bilgi toplamak,
  •    Problemin çözümü üzerine hipotezler kurmak,
  •    Verileri analiz etmek ve hipotezleri denemek,
  •    Problemlerin çözülmesiyle birlikte sonuca ulaşmak.

 

Araştırma – İnceleme Yoluyla Öğretim Stratejisinin Artıları

  •    Öğrenciler problem çözme yetisi kazanır. (En olumlu yanı)
  •    Öğrenciler süreç boyunca aktiftirler bu da öğrenim de kalıcılığı arttırır.
  •    Öğrenciler bilgileri kendi araştırmalarıyla buldukları için öğrenme sorumlulukları gelişir.
  •    Öğrencilerde problemler çerçevesinde neden-sonuç ilişkisi kurma yetisi gelişir.
  •    Grup halinde yapılan araştırmalar sınıf içi iş birliği ve etkileşimi geliştirir.

 

Araştırma – İnceleme Yoluyla Öğretim Stratejisinin Eksileri

  •    Öğrencilerin hepsi için sonuca ulaşmak mümkün olmayabilir. (En önemli eksisi)
  •    Öğretmenin yetersiz rehberliği sonucunda araştırmanın amacı sapabilir.
  •    Her konu için bu öğrenim stratejisinin kullanımı kazanım sağlamayabilir.
  •    Kalabalık öğrenci mevcudiyeti araştırma ve inceleme yoluyla öğretim stratejisini uygulamayı zorlaştırır.
  •    Uzun bir sürece yayılmış bir öğrenim çalışmasıdır.
  •    Kaynak, doküman veya araştırma için gereken diğer araç gereçler maliyetli olabilir bu da uygulamayı zorlaştırır.
  •    Sınıf dışı etkinlikleri de barındırdığı için değerlendirme sürecinde çalışmaların öğrenciye ait olup olmadığı konusunda güçlükler çıkabilir.

 

Araştırma – İnceleme Yoluyla Öğretim Stratejisinin Kullanım Alanları

  •    Hayatın kendini içeren problemlerinin çözümünde,
  •    Öğrencilerin araştırma inceleme yöntemleriyle bilgi kazanımı sağlamaları gerektiğinde,
  •    Öğrencilere bilimsel çalışma ve araştırma yapabilme yetisi kazandırılmak istendiğinde,
  •    Öğrencilerin üst düzey düşünme yetilerinin geliştirilmesi hedeflendiğinde kullanılmaktadır.

 

Araştırma – İnceleme Yoluyla Öğretimin Etkili Kullanılması İçin Gerekenler;

  •    Öğretmenler, öğrencilerden araştırma süreci boyunca yorum ve açıklama istemelidir, yani sadece araştırma sonucunda varılan çözümü değil, süreç boyunca ki düşünceleri takip edilmelidir.
  •    Öğretmenin bu strateji boyunca en büyük görevi öğrenciye rehberlik etmek ve yol göstermektir; özellikle kaynak ve araç gereç konusunda.
  •    Öğrenci çözüm yollarını kendi üretmeli, öğretmen ise çözümü öğrenciye direk vermeyi değil yol göstermeyi tercih etmelidir.
  •    Uzun süreli bir çalışma olduğu için zaman planlanması etkin bir şekilde yapılmalı ve öğrencinin problemi çözmesi için verilen sürenin yeterli olmasına dikkat edilmelidir.
  •    Bu stratejinin kullanımı için öğrencilerin gerekli yetilere sahip olup olmadığı konusunda dikkatli davranılmalıdır.
  •    Problem gerçek yaşamdan kaynaklanmalı ve tek bir çözüme değil birden fazla çözüme elverişli olmalıdır.
  •    Problemin seçiminde öğrencilerin gelişim düzeyleri göz önünde bulundurulmalı ve problem seçimi bu baz esas alınarak yapılmalıdır.